Pülümür
Tarihçe
1847 yılında Erzurum Vilayetinin Erzincan sancağına bağlı bir ilçeydi. Eski Kürtçe ismi Pulemuriye dir[kaynak belirtilmeli]. Pülümür'de belediye teşkilatı 1910 yılında Osmanlı döneminde kurulmuştur. 1914 yılında I. Dünya Savaşına giren Osmanlı Devleti, Doğu cephesinde büyük sıkıntılarla karşılaştı; içerde Ermeni komitecilerin hareketi ve ayrıca 1916 yılında Rus ordusu Erzincan önlerinde ve Pülümür’ün kuzeyine Pülümür Dağlarına kadar gelmişlerdir. Pülümür ve çevresinde oluşturulan milis güçleri ile düşük yoğunluklu çarpışmalar olduysa da Şubat 1917'de Rusya'da SSCB hükümetinin kurulması ile Erzincan’da anlaşma yapıldı ve 17 Aralık 1917 de Rus ordusu Pülümür dağlarından çekildi. 17 Aralık günü ilçenin kurtuluş günü olarak kutlanmaktadır.
Coğrafya
Pülümür, Tunceli İlinin Kuzeydoğusunda yeralan 1650 rakımlı bir ilçedir. Tunceli İl merkezinin 67 km. Kuzeydoğusunda yer alan Pülümür'ün doğusunda Bingöl ve Kuzeyinde Erzincan İli ile Güneyinde Tunceli İl'inin Nazimiye ve Batısında Tunceli İl'inin Ovacık İlçesi bulunan İlçe Erzurum-Elazığ Devlet karayolu üzerinde yer almaktadır. 1505 km²’lik yüzölçümüne sahiptir. İlçe Pülümür Vadisi ve Pülümür Çayı boyunca uzanan ve aynı zamanda doğu'yu batı'ya güneyi kuzeye bağlantısını sağlayan önemli bi noktadır.ilçenin tunceli ve erzincana eşit uzaklıkta olmasıda ayrıca bir özelliktir.
Pülümür'ün, 49 köy, 5 bucak, 308 mezra düzeyinde yerleşim alanları vardır ancak bu köylerden 9'u ve mezralardan 18'i terör, ekonomik, sosyal ve doğal afetler sonucunda boşalmıştır. Günümüzde 30 köyünde ve bunların bağlısı olan 27 mezra da yaşam sürmektedir.
İklim
Pülümür iklim bakımından karasal iklimdir. Yazları sıcak ve kurak kışları kar yağışlı ve oldukça sağuktur. Karın yerde kalma süresi ortalama 5 aydır.Mezopotamya ikliminin etkileri görülür.
Nüfus
İlçenin nüfusu, nüfus kütük kayıtlarına göre en son 2000 yılı nüfus sayımında 4050 kişidir. Pülümür merkezi ve köylerin nüfusu sürekli azalmakta olup, 66 köyü bulunan Pülümür ilçesinin 1993 yılında 17 köyünün tüzel kişiliği nüfus azalması nedeniyle kaldırılmış ve sadece 49 köyün tüzel kişiliği kalmıştır. Kürtçenin Kurmanci lehçesi ve Zazaca azalmakta ancak hala konuşulmaktadır.
Pülümür'de sırasıyla 13 mart 1992-erzincan,15 Aralık 1995 ve en son 27 ocak 2003 de meydana gelen deprem sonrası, önemli ölçüde nüfus azalmasına yol açan dış göç olayı meydana gelmiştir.
| Yıllara göre nüfus verileri[2] | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yıl | 1955 | 1960 | 1965 | 1970 | 1975 | 1980 | 1985 | 1990 | 1997 | 2000 | 2008 | |||||||||||||
| Toplam | 8.704 | 20.595 | - | - | 19.924 | 16.463 | - | 8.708 | 2.970 | 4.050 | 3.457 | |||||||||||||
| Şehir | - | 18.318 | - | - | - | 3.388 | 3.737 | 3.060 | 1.908 | 1.879 | 1.883 | |||||||||||||
| Köy | - | 2.277 | - | - | - | 13.075 | - | 5.648 | 1.062 | 2.171 | 1.574 | |||||||||||||
Tabloda yer alan nüfus rakamlarından da anlaşıldığı gibi ilçe genelinde doğal ölümlerin çok üzerinde bir dış göç yaşandığı 1975 yılında 20 bin düzeyinde olan ilçe toplam nüfusunun günümüzde ortalama bir belde nüfusu düzeyi olan 4.000'lere düşmüş olduğu görülmektedir.
Ekonomi
Pülümür ekonomisi tarım,hayvancılık ve arıcılık üzerine kuruludur.ilçe organik arıcıkta türkiye ortalaması üstünde bal ve ürünlerini üretmektedir.İlçede iki adet kooperatif vardır; Tarımsal Kalkınma ile Esnaf ve Sanatkarlar Kooperatifi. Banka şubesi olarak yalnızca Ziraat Bankası ekonomik faaliyetlerinin içerisinde bulunmak üzere ilçede hizmet vermektedir. ayrıca büyükbaş hayvancılık gelişmiştir
Kültür ve sanat
Pülümür, eski Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlarından ve aynı zamanda Dedesi Pülümürlü olan Süleymaniye müderrissi Mustafa efendi'nin torunu şair ve gazeteci Bülent Ecevit'in Pülümürün Yaşsız Kadını adlı bir şiirine de konu edinilmiştir[3].
Yemekleri, müzüği, gelenk ve görenekleriyle Tunceli ve Erzincan gibi vilayetlerle aynı kültüre hakimdir.
Kurmanci ve Zazaca konuşulur. Eski köy adlarından da belirdiği gibi eskiden Ermenilerde bu görede yasadiklari icin Ermenice de konuşulurdu. Ayrıca bölgede geleneksel olarak newroz bayramı kutlanmaktadır[4].
İdari yapı
Belediye
Pülümür ilçesinde belediye teşkilatı 1910 yılında kurulmuştur. Belediye başkanlık seçimleri de düzenli olarak yapılmakta olup;
Seçildikleri yıllara göre belediye başkanları, siyasi partileri ve oy yüzdeleri:
Altyapı bilgileri
İlçede, 1 adet ilköğretim okulu, 1 adet orta öğretim okulu vardır. ayrıca ilçe merkezine 3 km. mesafede bir yatılı iklöğretim bölge okulu faaliyet göstermektedir. İlçe merkezinde içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi vardır. Ptt şubesi vardır. Sağlık ocağı vardır.Yeni bir lise yapılmaktadır.